NEURO-TALKS / ΝΕΥΡΟ-ΔΙΑΛΟΓΟΙ

Η ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΜΕΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΟΝΙΟ ΓΚΑΝΤΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΟΜΟΙΑΣΤΕΙ ΜΕ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ, ΟΠΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΛΑΜΕΝΚΟ.
Μετά την Ιταλική Αναγέννηση στην Ισπανία της Ιεράς Εξέτασης ο Προσπέρ Μεριμέ γράφει μια νουβέλα, που πρόκειται να αλλάξει την συνηθισμένη ζωή της γυναίκας στην Ισπανία. Πρόκειται για την Κάρμεν.
Η νουβέλα αυτή συγκινεί πέρα από όλο τον Ισπανικό λαό, ακόμα και τους βασιλείς του, όλους τότε τους Ευρωπαίους και κυρίως, τους Γάλλους, όπου φτάνοντας στον Μπιζέ γίνεται λιμπρέτο με το ίδιο όνομα και κυριαρχεί στις λυρικές σκηνές όλου του κόσμου.
Η Κάρμεν απασχόλησε και έναν μεγάλο Έλληνα διηγηματογράφο, τον Καραγάτση, ο οποίος το μετασχηματίζει σε μυθιστόρημα με αφηγητή τον ίδιον και διαπραγματεύεται τότε στις αρχές του 20ου αι. την φροϋδική διάσταση του έργου αυτού.
Συγκεκριμένα, το έργο του Καραγάτση ανέβηκε μόνο μια φορά στην Λυρική σκηνή και πήγε στα αζήτητα, όπου και παρέμεινε, όχι λόγω της αποτυχίας έκφρασης του συγγραφέα, αλλά, κυρίως λόγω της ματαιοπονίας του να ντύσει με λόγο τα αισθήματα της ηρωίδας.
Θέλοντας να δείξει ότι το «ριζικό» της ηρωίδας ήταν περισσότερο μια εσωστρεφής αναζήτηση της ιδίας για την λύτρωση έναντι στην καταπίεση των συναισθημάτων και κυρίως, του έρωτα που βασανιστικά είχε πέσει επάνω της.
Δεν ήξερα καν ότι είχε γραφτεί αυτό από τον Καραγάτση. Μου το ανέφερε σε μια συνάντηση μας ένα βράδυ που μιλούσαμε για την Κούβα ο Αντόνιο Γκάντες.
Ο Γκάντες εκπροσωπεί την ανθρώπινη φιγούρα του Φλαμένκο στον Ισπανικό χώρο. Είναι αυτός που έδωσε την αφαιρετική μορφή και εκφραστική αυτού του χορού με έναν πολύ έντονο ρεαλισμό. Ο Γκάντες παράφορος λάτρης της ελληνικής τραγωδίας - τη ζούσε άλλωστε και ο ίδιος σε καθημερινή βάση στο πρόσωπο του, στην οικογένειά του, στο περιβάλλον του, στην τότε φραγκική Ισπανία - σε συνεργασία με τον παθιασμένο σκηνοθέτη Κάρλος Σάουρα έκαναν το λιμπρέτο του Μπιζέ μια χορευτική σε ολοκληρωτικό φλαμένκο τραγωδία.
Η έκφραση του Γκάντες για την δική του Κάρμεν είναι η προσπάθεια της παθιασμένης, ερωτικής, και ταυτόχρονα, απελευθερωμένης γυναίκας, να διατηρήσει και να ζήσει την ελευθερία της.
Χτυπώντας ακατάπαυστα τα τακούνια στους ρυθμούς του φλαμένκο η Κάρμεν με τους υπολοίπους χορευτές οδηγεί την προσωπική της εποποιία στον θάνατο, παρά στην υποδούλωση. Εδώ είναι και βασική διαφορά της έκφρασης του Γκάντες με τους υπολοίπους εμπνευστές του έργου σχετικά με το πρόσωπο της Κάρμεν. Ο θάνατος δεν είναι λύτρωση, παρά το μαύρο φόντο στο σκηνικό της αναζήτησης της απόλυτης ελευθερίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με έναν παρόμοιο τρόπο ο χτυπημένος από πολλές αρρώστιες διάσημος χορογράφος έζησε και αντιμετώπισε και το δικό του τέλος.